Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Do menopauzy trzeba się dobrze przygotować

Monika Krężel
O menopauzie u kobiet i jak się do niej przygotować z prof. Violettą Skrzypulec, ginekologiem, endokrynologiem, seksuologiem, kierownikiem Zakładu Profilaktyki Chorób Kobiecych i Seksuologii Katedry Zdrowia Kobiety ...

O menopauzie u kobiet i jak się do niej przygotować z prof. Violettą Skrzypulec, ginekologiem, endokrynologiem, seksuologiem, kierownikiem Zakładu Profilaktyki Chorób Kobiecych i Seksuologii Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach rozmawia Krystyna Bochenek

Kiedy kobieta jest w okresie okołomenopauzalnym?

Okres okołomenopauzalny rozpoczyna się wraz z wygasaniem czynności jajników. Zmienia się gospodarka hormonalna, obniża się stężenie estradiolu - bardzo ważnego hormonu kobiecego odpowiedzialnego za wiele procesów życiowych i w konsekwencji zaczynają pojawiać się pierwsze objawy zespołu klimakterycznego. Wtedy mówimy o kobiecie, że jest w okresie okołomenopauzalnym.

Czasami ten okres może wystąpić znacznie wcześniej, np. u kobiet po radioterapii, operacjach ginekologicznych.

Warto wiedzieć, że kiedyś nie używano w ogóle takich terminów, jak menopauza czy klimakterium. Uważano, że kobieta, która urodziła dzieci i je wychowała, wypełniła już obowiązki swojej kobiecości. Dopiero wiek XX przyniósł prawdziwe wyzwolenie. Odkryto, że kobieta 50- czy 60-letnia może czuć się spełniona, zadowolona czy wyzwolona.

Nie powinniśmy się bać tego okresu, ale dobrze się do niego przygotować.

Kiedy dokładnie pojawia się menopauza u kobiet?

Około 50. roku życia. Okres przedmenopauzalny zaczyna się około 45. roku życia, czasami wcześniej. To wszystko jest uwarunkowane genetycznie. Jeśli mama czy babcia przechodziły menopauzę wcześniej, to istnieje większe ryzyko, iż jej wnuczka czy córka również wejdą w ten okres wcześniej.

Okres przedmenopauzalny może być przez kobiety nawet niezauważalny, ze względu na towarzyszące mu objawy, takie jak obfitsze krwawienia miesiączkowe, nieregularny cykl. Czasami nawet zmiany w organizmie kobiety są tak subtelne, że wszelkie nieprawidłowości można określić dopiero badając poziom hormonów płciowych.

Na ile wcześniej przed ustaniem miesiączki pojawiają się te objawy?

Te wyraźne sygnały mogą pojawić się około 47. - 48. roku życia. Kobiety zgłaszają zaburzenia snu, obserwują u siebie apatię, depresyjny nastrój, a potem przychodzi menopauza, czyli ostatnia miesiączka. Jeśli po tym czasie przez rok nie wystąpi krwawienie miesiączkowe, kobieta wchodzi w okres klimakterium.

Jak się do tego przygotować?

Bardzo ważne jest prowadzenie zdrowego stylu życia, rzucenie palenia tytoniu, odstawienie cukrów prostych, spożywanie warzyw i owoców w dużych ilościach, aktywny wypoczynek, aktywność fizyczna w każdej postaci.

Często zapominamy o dobrej kondycji psychofizycznej, tymczasem stres, używki także mają bardzo duży wpływ na dobre przygotowanie się do okresu menopauzy.

Czy stosowanie tabletek antykoncepcyjnych ma wpływ na czas wystąpienia menopauzy?

Antykoncepcja hormonalna, poza swoimi plusami i minusami, w okresie okołomenopauzalnym ma korzystny efekt. U każdej kobiety około 40. czy 45. roku życia istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia raka jajnika. Stosowanie antykoncepcji hormonalnej jest postępowaniem profilaktycznym jego wystąpienia. Jajnik jest w stanie "uśpienia", nie produkuje komórki jajowej i jest nieczynny hormonalnie. Jeśli kobieta stosuje tabletki antykoncepcyjne, nie ma wówczas "huśtawki hormonalnej", utrzymuje się u niej stałe stężenie hormonów płciowych. Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych raczej wydłuża czas wystąpienia menopauzy.

Czy w ostatnich latach, czas miesiączkowania jest dłuższy niż przed kilkunastu czy kilkudziesięciu laty?

Pierwsza miesiączka występuje aktualnie wcześniej, gdyż już około 11. roku życia dziewczynki. Niestety, wiek okresu menopauzy nie wydłużył się, menopauza występuje w około 50. - 51. roku życia. Jeśli kobieta będzie żyć 80 lat, to z tego wynika, że jedna trzecia jej życia będzie okresem bez działania hormonów. Przygotowanie się na ten okres jest więc bardzo ważne, zwłaszcza, że konsekwencji niedoboru estrogenów jest bardzo dużo. Jedną z nich jest wystąpienie osteoporozy, przed którą chroni m.in. aktywność fizyczna.

Niekiedy na menopauzę mówi się klimakterium. Czy jest to jedno i to samo?

Zamiennie używa się też terminu "przekwitanie". Tak naprawdę menopauza oznacza ostatnie krwawienie miesiączkowe.

Jakie zmiany zachodzą w organizmie kobiety po menopauzie, czyli ostatniej miesiączce?

Pierwszą grupę objawów stanowią objawy naczyniowe, do których zaliczamy uderzenia gorąca oraz pocenia nocne. Kobiety bardzo narzekają na uderzenia gorąca, zwłaszcza, jeśli występują one w takich okolicznościach jak np. w czasie wykonywania pracy czy wystąpień publicznych. Niedobór estrogenów zaburza prawidłowy przepływ krwi przez naczynia krwionośne.

Do zmian somatycznych, które pojawiają się w okresie okołomenopauzalnym zaliczamy zawroty, bóle głowy oraz drętwienia kończyn.

W tym okresie mogą pojawiać się również zaburzenia depresyjne, pod postacią zaburzeń nastroju, drażliwości, czy pełnoobjawowej depresji. Zaburzenia depresyjne mają dwa źródła. Pierwsze wynika z niedoboru estrogenów.

Drugi powód wynika ze stanu psychicznego kobiety - "zespół pustego gniazda", dzieci opuszczają dom rodzinny, a kobieta ma przeświadczenie, że zostaje sama. W leczeniu zaburzeń depresyjnych w okresie okołomenopauzalnym oprócz leków przeciwdepresyjnych stosuje się również terapię hormonalną.

Do objawów okresu menopauzy zaliczamy także takie, o których głośno się nie mówi, jak: nietrzymanie moczu czy dysfunkcje seksualne. Spadek stężenia estrogenów powoduje zmiany atroficzne okolicy moczowo-płciowej, co w konsekwencji może prowadzić do zaburzeń statyki narządu rodnego, wysiłkowego nietrzymania moczu oraz zaburzeń sfery seksualnej (niechęć do kontaktów seksualnych, bolesność podczas aktywności seksualnej).

Czy zanim wystąpią objawy przedmenopauzy, kobiety mogą zauważyć jeszcze jakieś wcześniejsze jej symptomy?

Zarówno sam okres menopauzy, jak i okres przedmenopauzalny można przejść bez większych dolegliwości. Jest to kwestia indywidualna - niektóre kobiety nie zgłaszają większych symptomów, a inne mogą mieć uderzenia gorąca, bóle głowy, nie wiedząc jednocześnie, iż są to objawy zbliżającej się menopauzy. W tym okresie zaostrzeniu mogą ulec migrenowe bóle głowy, podobnie jak mogą nasilić się objawy nietrzymania moczu.

Pierwszą, najważniejszą wskazówką radzenia sobie z wszelkimi symptomami jest prawidłowa, dokładna znajomość własnego organizmu. Kobieta powinna wiedzieć, kiedy dzieje się coś złego, starać się wtedy pójść na basen, aerobik, by wzmocnić wydolność fizyczną, a także pójść do lekarza ginekologa odpowiednio wcześnie, jeśli coś ją niepokoi. Lekarz z pewnością zaleci między innymi badanie poziomu hormonów płciowych, dokona pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, by wykluczyć inne współtowarzyszące schorzenia. Pozwoli to na określenie czynności hormonalnej pacjentki i jej statusu menopauzalnego.

Badania kliniczne podkreślają istotę zastosowania niskodawkowej terapii hormonalnej przez okres 5 lat u kobiet z wcześniejszym występowaniem objawów menopauzy, np. w 47. roku życia, potwierdzonej badaniami hormonalnymi, celem redukcji niekorzystnych skutków niedoboru estrogenów.

Co warto wiedzieć o fitoestrogenach i fitoterapii?

Fitoterapią określamy naturalne preparaty roślinne zawierające fitoestrogeny, które działają w sposób zbliżony do estrogenów, ale około 1000 razy słabiej. O tej porze roku jest ich więcej, warto więc zjadać te rośliny, które zawierają powyższe związki. Należą do nich czosnek, marchew, pokrzywy, soja, a także czerwone wino.

Fitoestrogeny łagodzą objawy menopauzalne, ale w sposób umiarkowany. Można je stosować u kobiet, ale należy zachować ostrożność, gdyż na podstawie niektórych badań udowodniono, iż dieta bogata w preparaty sojowe może powodować zmiany w piersiach - zwłaszcza u pacjentek, które nie są przyzwyczajone do diety sojowej. Dotyczy to m. in. rasy kaukaskiej, czyli naszej.

Natomiast wykazano, iż Azjatki przyzwyczajone do diety z dużą zawartością soi, mają o wiele mniejszy problem z menopauzą.

Kobiety po poważnych operacjach dużo wcześniej wchodzą w okres menopauzy.

Czy to ma wpływ na ich zdrowie?

Na temat jakości życia kobiet po operacjach ginekologicznych powstało wiele publikacji. Nie istnieje złoty środek, ale obecnie uważa się, iż każda operacja nieonkologiczna powinna być jak najbardziej oszczędzająca dla kobiety. Zatem przy rozpoznaniu mięśniaków macicy - usuwa się tylko mięśniaki lub trzon macicy - gdy macica jest duża, %07ale zachowuje się jajniki.

W przypadku rozpoznania nowotworu narządu rodnego, usuwa się macicę razem z jajnikami. W tej sytuacji 30- czy 40-letnia kobieta wchodzi w tzw. sztuczną menopauzę.

Warto również podkreślić, iż zabieg usunięcia samej macicy nie wpływa na wcześniejsze wystąpienie menopauzy, natomiast inaczej to wygląda gdy kobieta zostaje pozbawiona jajników.

Jak reaguje wówczas jej organizm?

Przy operacji nieonkologicznej, od razu po zabiegu podaje się kobietom hormony (estrogeny), na przykład w postaci plastra, tabletki lub zastrzyku z estrogenami.

Kobiety po operacjach onkologicznych są w o wiele gorszej sytuacji.

Większość nowotworów narządu rodnego,

podobnie jak rak piersi, jest wrażliwa na działanie hormonów - są to tzw. nowotwory estrogenozależne, a zatem preparaty hormonalne (estrogenowo-progestagenowe) są przeciwwskazane w tej grupie kobiet. Takie pacjentki nie powinny również stosować fitoestrogenów.

Czy prawdą jest, że kobiety z usuniętą macicą i przydatkami szybciej tyją?

Usunięcie jajników zmienia metabolizm organizmu, więc jeśli nie zadbamy o właściwą dietę, szybko może przybyć nam kilogramów.

Metabolizm wtedy staje się wolniejszy, a zatem istnieje wyższe ryzyko zgromadzenia większej ilości tkanki tłuszczowej. Jedzenie tych samych porcji posiłków, jak dotychczas może spowodować wzrost masy ciała. Nie powinno się zatem podjadać w godzinach wieczornych i w nocy. Jednocześnie kobiety w wieku 45 - 50 lat powinny średnio przesypiać 8-9 godzin na dobę, gdyż sen jest najlepszym "naturalnym kosmetykiem".

Jeśli kobiety mają problemy z zaśnięciem, to czy powinny brać leki?

Polecam wieczorny spacer, melisę czy ziołowe tabletki nasenne. W momencie, gdy sięgniemy po silniejsze środki uspokajające lub nasenne, możemy się od nich uzależnić.

Czy łyżeczkowanie jest zabiegiem, czy poszerzoną diagnostyką?

Wyłyżeczkowanie jamy macicy, czyli abrazja, jest zabiegiem diagnostycznym zalecanym w przypadku nieprawidłowych krwawień z dróg rodnych, w czasie którego pobiera się materiał do badania histopatologicznego. Badanie to jest bardzo cenne, gdyż wnosi wiele informacji o stanie błony śluzowej jamy macicy, zwłaszcza w okresie okołomenopauzalnym.

Czy okres menopauzalny w życiu kobiety kiedyś się kończy?

Niedobór estrogenów utrzymuje się od momentu menopauzy i nigdy się nie cofa, ale organizm kobiety w końcu przystosuje się do ich braku. Najbardziej traumatyczny jest pierwszy, nagły spadek hormonów i rodzące się z tego dolegliwości, które zgłaszają kobiety. Jednakże po czterech, pięciu latach organizm przystosowuje się do takiej gospodarki hormonalnej i zaczyna dobrze funkcjonować. U niektórych kobiet taka adaptacja występuje już po około dwóch latach, inne pacjentki w ogóle nie odczuwają objawów wypadowych. Około 60. czy 65. roku życia zwykle wszystko wraca do normy, a kobieta wchodzi w okres senium.

Mogą się wtedy nasilać inne objawy, jak nietrzymanie moczu, niechęć do kontaktów seksualnych i osteoporoza. O osteoporozie warto pomyśleć więc wcześniej. Jeśli nie stosujemy hormonalnej terapii zastępczej, wykonałyśmy badania densytometryczne i wiemy, jaki mamy ubytek masy kostnej, to warto ją teraz uzupełniać - korzystać ze słońca, zjadać produkty bogate w wapń, by zabezpieczyć kości przed osteoporozą.


Prof. Violetta Skrzypulec

Jest dziekanem Wydziału Opieki Zdrowotnej i kierownikiem Katedry Zdrowia Kobiety i Zakładu Profilaktyki Chorób Kobiecych i Seksuologii, Wydziału Opieki Zdrowotnej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Lekarz ginekolog, położnik, endokrynolog, seksuolog, dr hab. n. med. prof. nadzw. SUM. Pochodzi z Mikołowa, gdzie ukończyła LO im. K. Miarki. W 1977 r. podjęła studia medyczne w Śląskiej Akademii Medycznej. W 1983 r. otrzymała tytuł i dyplom lekarza. Wiedzę zawodową doskonaliła na stażach naukowych krajowych i zagranicznych. W Akademii Medycznej w Białymstoku poznawała techniki rozrodu wspomaganego, w Instytucie Położnictwa i Ginekologii Akademii Medycznej w Poznaniu doskonaliła techniki endosko-powe. Była słuchaczką Polsko-Amerykańskiej Szkoły Ultrasonografii, w 1988 i 1989 r. przebywała na Uniwersytecie w Heidelbergu, gdzie zapoznała się z histochemicznymi technikami oceniającymi działanie preparatów antykoncepcyjnych, w 1997 r. w szpitalu uniwersyteckim w Wiedniu zajmowała się wykorzystaniem metod laparo-skopowych w ginekologii dziecięcej i dziewczęcej, odbyła również staż z endokrynologii ginekologicznej na Uniwersytecie w Barcelonie. W 1999 r. w szpitalu uniwersyteckim w Toronto zajmowała się diagnostyką i leczeniem osteoporozy, rok później - w szpitalu uniwersyteckim w Indianapolis - hormonalną terapią zastępczą, w 2002 r. w Miami odbyła kurs dotyczący laparosko-powych technik operacyjnych.

W 1987 r. uzyskała I stopień specjalizacji, a w 1990 r. - II stopień specjalizacji w zakresie ginekologii i położnictwa; ma także specjalizację II st. z endokrynologii i seksuologii (2004).

Pracę zawodową rozpoczęła w 1983 r. w Śląskim Uniwersytecie Medycznym: pracowała w IV Katedrze i Klinice Położnictwa i Ginekologii w Tychach. W latach 1999-2001 była adiunktem w Klinice Endokrynologii Ginekologicznej, w 2001 r. objęła stanowisko kierownika Zakładu Profilaktyki Chorób Kobiecych i Higieny Ciąży w Katedrze Zdrowia Kobiety, a od 2003 r. jest również kierownikiem tej Katedry na Wydziale Opieki Zdrowotnej w Katowicach. Od 2003 r. na stanowisku prof. nadzw. SUM.

Opublikowała około 150 artykułów w czasopismach krajowych i zagranicznych.

Promotor 12 prac doktorskich (8 obronionych, 3 w toku) i kilkudziesięciu prac magisterskich. Od 2002 r. pełni funkcję konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie seksuologii. Od 2007 roku jest Przewodniczącą Sekcji Ginekologii Dziecięcej i Dziewczęcej PTG. Należy do Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego oraz do Sekcji Endokrynologii Ginekologicznej, Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego, Polskiego Towarzystwa Andrologicznego, Polskiego Towarzystwa Neuroendokrynologicznego, Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Seksualnej.

Córka Agnieszka jest studentką piątego roku medycyny. Wolny czas spędza uprawiając żeglarstwo i narciarstwo, lubi podróże, spacery z psem, ale największą jej pozazawodową pasją jest nurkowanie. Interesuje się grafiką sztorcową i reportażem.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Te produkty powodują cukrzycę u Polaków

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na bielawa.naszemiasto.pl Nasze Miasto