HISTORIA Trzy malowane skarby z kościoła świętego Mikołaja

Początków ryczywolskiej parafii św. Mikołaja historycy dopatrują się już w XIV wieku, a jej powstanie wiążą z lokacją miasta nazywanego pierwotnie Nowym Ostrowem. Pierwszy drewniany kościół spłonął w początkach XVII wieku, a przed końcem pierwszej połowy tegoż wieku został odbudowany.

W drugiej połowie wieku XVIII jego stan był bardzo zły, więc został rozebrany, a na jego miejscu powstała nowa drewniana świątynia, którą wzniesiono w roku 1774, a w latach 1802-1803 rozbudowano. Dzisiejszy kościół parafialny noszący wezwanie św. Mikołaja wzniesiony został w latach 1923-1925, a starsi mieszkańcy do dziś powtarzają, że ze względu na niestabilny grunt, teren pod budowę świątyni umocniony został umieszczonymi w ziemi palami. Kościół wzniesiony został według projektu wybitnego poznańskiego architekta Stefana Cybichowskiego (1881-1940), autora wielu budynków sakralnych i świeckich w Wielkopolsce i całym kraju.

W swoich projektach Stefan Cybichowski najchętniej korzystał z rozwiązań neoklasycystycznych i neobarokowych. Projektując kościół w Ryczywole nawiązał do drugiego z tych nurtów, co wyszło mu wręcz idealnie, gdyż bryła świątyni (z liczącą 39 m wieżą) oraz jej kompozycja i dekoracja, uznawane są za niezwykle udane.

Jasne i przestronne wnętrze kościoła zorganizowane zostało przez wspartą na czterech ukośnych filarach pseudokopułę. Według projektu Cybichowskiego powstała też ambona, będąca charakterystycznym elementem wnętrza. Dzięki wielu przebiegającym w ostatnich latach remontom, możemy dziś podziwiać świątynię w pełnej krasie.

W czasie II wojny światowej kościół w Ryczywole, jako jeden z dwóch w powiecie obornickim, pozostał czynny, przez co jego wyposażenie nie zostało zagrabione ani rozproszone i szczęśliwie zachowało się do dziś. Wśród najcenniejszych elementów są trzy zabytkowe obrazy pochodzące jeszcze z poprzednich drewnianych świątyń i będące prawdziwymi skarbami całej lokalnej społeczności.

Najstarszy z obrazów, znajdujący się w ozdobnej ramie na prawo od prezbiterium, przedstawia św. Annę Samotrzecią i namalowany został na desce. Powstał w 3 ćwierci XVI wieku (czyli pomiędzy latami 1550-1575), co oznacza, że czczony był już najpewniej w najstarszym ryczywolskim kościele. Konserwacja obrazu miała miejsce w ostatnich latach, więc prezentuje znakomity stan zachowania (wcześniej konserwowano go między innymi w 1952 roku).

Warto wyjaśnić, że Samotrzecia, czy też Samotrzeć, to staropolskie słowo używane w dzisiejszych czasach już tylko w kontekście babki Jezusa. Obraz ryczywolski, podobnie jak inne obecne w malarstwie i rzeźbie europejskiej, począwszy od XIII wieku, przedstawienia św. Anny Samotrzeciej, to dzieła sztuki, na których Anna występuje ze swoją córką Maryją i wnukiem - małym Jezusem. Staropolskie słowo „samotrzecia” (sami we trzech) oznacza tyle samo, co „będąca w towarzystwie dwóch osób” albo „jedna z trzech”.

Drugi z cennych obrazów znajduje się w bocznym ołtarzu na lewo od prezbiterium i przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem w typie Śnieżnej. Według zawartego na nim napisu podarowany został w 1616 roku, więc już ponad cztery wieki temu, przez Marcina, Mariannę i Annę Chrząstowskich oraz łowczynię kaliską Annę z Chrząstowskich Skoroszewską. Konserwowany był między innymi w 1947 roku.

Matka Boska w typie Śnieżnej to jedno z najczęściej występujących wyobrażeń Maryi z Dzieciątkiem, wzorowanych na obrazie Matki Bożej Śnieżnej (Salus Populi Romani - Ocalenie Ludu Rzymskiego), znajdującym się w bazylice papieskiej Matki Bożej Większej na rzymskim Eskwilinie. Ryczywolski obraz posiada cechy charakterystyczne dla tego wyobrażenia - gwiazdę na prawym ramieniu Maryi, krzyżyk na welonie przykrywającym jej czoło, splecione dłonie i małego Jezusa, unoszącego prawą rękę w geście błogosławieństwa, a trzymanego na lewym przedramieniu Maryi.

Trzeci i największy z ryczywolskich obrazów znajduje się w ołtarzu głównym i przedstawia patrona kościoła - św. Mikołaja, przyjmującego w pozycji klęczącej insygnia biskupie, czyli pastorał i mitrę, od Chrystusa i Matki Boskiej. W górnej części obrazu znajduje się Duch Święty pod postacią gołębicy oraz aniołowie. Zabytek pochodzi z około 1646 roku, powstał więc zapewne dla kościoła odbudowanego wówczas, po wspomnianym pożarze z początków XVII wieku, przez proboszcza Błażeja Plutowicza. Obraz przemalowany został i powiększony w 1924 roku, w związku z budową obecnego kościoła.