HISTORIA. Pamiątki po wybitnym architekcie w Objezierzu, Słomowie i Pacholewie

Zachowanie polskiej tożsamości narodowej w zaborze pruskim wiązało się między innymi z odrzuceniem tego, co Niemcy proponowali w architekturze. W opozycji do teutońskiego, neogotyckiego kształtu wznoszonych z nieotynkowanej cegły budynków użyteczności publicznej (mamy ich przykłady chociażby w Rogoźnie, jak sąd grodzki, czy seminarium nauczycielskie), w końcu XIX wieku zaczął rozwijać się styl krajowy, zwany też narodowym, czy słowiańskim. Jednym z najwcześniejszych jego propagatorów był działajacy między innymi w majątkach Turnów w powiecie obornickim architekt Stanisław Borecki, postać wybitna, jednak zapomniana.

Urodził się on 18 września 1855 we Wrześni jako najstarsze z ośmiorga dzieci Kazimierza i Marianny z Wędkowskich. Studia z zakresu architektury ukończył na Królewskiej Wyższej Szkole Technicznej w Charlottenburgu (dziś dzielnica Berlina). Należał do tej grupy polskich architektów swoich czasów, których z uwagi na narodowość nie dopuszczano do pruskich rządowych stanowisk, więc zlecenia na projekty otrzymywali od osób prywatnych, w tym ziemian, a także władz kościelnych.

Szukając własnych rozwiązań dla polskiego stylu narodowego, będącego wyzwaniem dla ówczesnych patriotycznie nastawionych architektów, odwoływał się Borecki do wzorców francuskiego klasycyzmu. Było tak chociażby w roku 1893, gdy przebudowywał XVIII-wieczny pałac w Jarogniewicach koło Kościana (w 1842 urodził się w nim późniejszy właściciel Wargowa, hr. Teodor Żółtowski). Do ważnych prac Boreckiego należą też przebudowa pałacu w Turwi (1908-09), budowa dworu w Winnej Górze (1910), czy projekt kościoła Matki Boskiej Bolesnej na poznańskim Łazarzu.

Ważnymi pomnikami twórczości Boreckiego są dzieła, które pozostawił w powiecie obornickim, w majątkach należących do rodziny Turnów. Poznański historyk sztuki, prof. Jan Skuratowicz w książce „Dwory i pałace w Wielkim Księstwie Poznańskim” (Międzychód, 1992), wskazuje, że pałac w Objezierzu, niewątpliwie na życzenie jego właściciela Stanisława Turno, znanego i wybitnego przedstawiciela wielkopolskich ziemian, otrzymał nadany przez Stanisława Boreckiego wyraźnie francuski, klasycystyczny charakter. Przebudowa miała miejsce w l. 1905-06. - Zadaniem architekta było poprawienie istniejącej architektury pałacu, który po przebudowie w latach 1840-41 uzyskał drugie piętro. Dostawienie bocznych osi, zrealizowane przez Boreckiego, poprawiało widocznie proporcje pałacu, likwidowało jego zbytnie wyniesienie ku górze, a zarazem (...) pozwalało lepiej rozwiązać układ funkcjonalny całości. Borecki dostosował się do zastanych form starego pałacu także w dobudowanych nowych częściach. Podobnie postąpił we wnętrzach, dokomponowując nowe dekoracje do istniejących i tworząc w ich stylu nowe okazałe apartamenty - pisze Skuratowicz, wskazując, że zmieniło się też otoczenie objezierskiego pałacu, gdyż w 1906 przebudowano plebanię, w 1909 ukończono budowę okazałego ogrodzenia i bramy oraz budynków gospodarskich ze stajnią i wozownią, a przed 1914 rozbudowano kościół wznosząc przy nim neoklasycystyczną kaplicę grobową Turnów.

Propagowany przez Boreckiego styl narodowy, odwołujący się do wzorów francuskiego klasycyzmu, utkwić musiał w świadomości Turnów szczególnie mocno, gdyż równocześnie z przebudową Objezierza, w l. 1904-06, ten sam architekt wzniósł dla Jana Turno, młodszego brata Stanisława, pałac w Słomowie, będący niemal dokładną kopią wersalskiego pałacyku Petit Trianon. - Wydaje się, że właśnie takie zestawienie okazałego pałacu, w „guście francuskim” w głównej rezydencji rodu w Objezierzu i parkowego w zasadzie pałacyku w Słomowie, sugerowane przez właściciela, było nawiązaniem, poprzez swoją formę, do tradycji feudalnej - pisze Jan Skuratowicz.

W Słomowie Borecki zaprojektował nie tylko pałac i oficynę, ale również kaplicę pałacową, odwołującą się stylowo do wzorców antycznych. Dziś ta zbudowana na planie krzyża łacińskiego niewielka świątynia jest kościołem parafialnym parafii słomowskiej. Według projektu Boreckiego i z fundacji rodziny Turnów, powstała także kaplica w Pacholewie. Wzniesiono ją w 1910 roku i podobnie jak kościół w Słomowie nawiązuje do wzorców antycznych. Dziś stanowi kaplicę filialną parafii białężyńskiej (dekanat Murowana Goślina).

Borecki od roku 1895 aż do śmierci był członkiem zwyczajnym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk należąc do Wydziału Technicznego (w tym Komisji Terminologicznej) i Wydziału Przyrodniczego. Był też jednym z założycieli Towarzystwa Technicznego w Poznaniu, powstałego w 1886 roku. Architekt zmarł w wieku 68 lat, 31 marca 1924 roku w Poznaniu. Spoczął w rodzinnym grobowcu we Wrześni.