HISTORIA: Włościanki przyczyniały się do rozwoju wsi

Koła gospodyń wiejskich, funkcjonujące u swych początków także jako towarzystwa gospodyń, czy koła włościanek, mają długą, liczącą już 151 lat tradycję. Pierwsze z nich powstało w 1866 w kociewskiej wsi Piaseczno koło Gniewu. Organizacje zakładane przeważnie przez kobiety wykształcone, często właścicielki majątków, miały nieść oświatę na terenach wiejskich, docierać z nowymi wiadomościami do włościanek, wspierać je w prowadzeniu gospodarstw domowych, a także reprezentować interesy mieszkanek wsi. Koła najstarsze, powstałe jeszcze pod zaborami, miały służyć także utrzymaniu polskości.

Dziś niektóre z kół gospodyń funkcjonują w ramach Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, inne działają samodzielnie, a kolejne przekształcają się w stowarzyszenia, co daje im szersze możliwości prawne. Do przekształconych należy stowarzyszenie „Parkowianka” z Parkowa, które do 2010 funkcjonowało jako Koło Gospodyń Wiejskich, mające u swoich początków powstałe w 1922 Koło Włościanek. Informacje o pierwszych latach działalności tej organizacji znajdują się w protokolarzu, który pieczołowicie przechowuje Ochotnicza Straż Pożarna w Parkowie.

Z historycznego dokumentu dowiadujemy się, że jedną z głównych inicjatorek powstania koła była kobieta posiadająca szerokie horyzonty, rozległe kontakty i dużą wiedzę w różnych dziedzinach życia. Była nią Helena Szlagowska z domu Wize (1866-1938), małżonka Jakuba Szlagowskiego herbu Nałęcz (1857-1931), dzierżawcy dominium Wełna.

Założycielskie spotkanie Koła Włościanek w Parkowie, w którym uczestniczył między innymi ks. dziekan Wiktor Mędlewski (proboszcz Parkowa i Słomowa), nie ma odnotowanej daty dziennej (jako jedyne w protokolarzu), ale w związku z tym, że kolejne miało miejsce 4 czerwca 1922, a zebrania odbywały się zwyczajowo raz w miesiącu, przyjąć można, że koło założone zostało w maju 1922. Na pierwszym spotkaniu wybrany został zarząd, w skład którego weszły wspomniana Helena Szlagowska jako przewodnicząca, Anna Polczyńska z Parkowa - wiceprzewodnicząca, Jadwiga Szlagowska - sekretarka (córka Heleny Szlagowskiej, więcej w ramce), Anna Bukowska - skarbniczka oraz Teodozja Koczorow-ska i Antonina Witt - łączniczki.

Zebrania włościanek, które przy licznym udziale pań, regularnie odbywały się w miejscowej szkole, miały bardzo bogatą tematykę. Skupiano się przede wszystkim na rolnictwie, w tym na hodowli inwentarza: świń, krów, gęsi, królików i kur, a także na pszczelarstwie. Fachowych porad udzielali podczas wykładów zapraszani przez Helenę Szlagowską prelegenci, którzy przyjeżdżali z Poznania, a nawet z Warszawy.

Włościanki poznawały sposoby wyrobu wina z własnych owoców, metody zimowania kwiatów doniczkowych, warzyw, chronienia przed mrozem drzew i krzewów, czy urządzania sadów i ogrodów warzywnych wraz z ich nawożeniem oraz ochroną przed szkodnikami. Na spotkaniach zdobywały też informacje o oszczędzaniu i racjonalnym prowadzeniu gospodarstwa domowego, robótkach ręcznych, czy gotowaniu.

We wrześniu 1922 odbyła się prelekcja działaczki włościańskiej Zofii Bujarskiej, która opowiadała o kursach dla kobiet. Wnioski z dyskusji zanotowała sekretarka J. Polczyńska: - Pani Dąbrowska żąda od prelegentki, aby przy licznych swoich podróżach protegowała myśl przymusowego kursu gospodarstwa domowego dla wszystkich córek wszystkich stanów (…). Wtenczas ustaną skargi mężów na niegospodarność i niepunktualność żon, które mając przeciętnie wszystko do dyspozycji, nie umieją pojedynczej strawy smacznie przyrządzić.

Fragment ten wskazuje na ówczesną sytuację i rolę kobiet, która w ciągu minionego wieku uległa zdecydowanej ewolucji i poprawie. Przyczyniły się do tego także włościanki, gdyż podczas innych swoich zebrań rozmawiały o polskiej konstytucji, zachęcane były do czytania książek i gazet, interesowania się polityką oraz do głosowania w wyborach.

Podczas zebrania w maju 1924 pojawił się temat wysokich podatków państwowych. - Zebrane narzekają na wielki ucisk rolnictwa i brak opieki ze strony rządu. Proszą przewodniczącą, żeby te skargi zakomunikowała zarządowi, aby przez posłów starał się o naprawę stosunków. Przewodnicząca przyrzekła to zrobić - czytamy w protokolarzu.

Koło organizowało wycieczki oraz wyjazdy na Zjazdy Włościanek w Poznaniu. Zbierało też datki na tzw. cegiełki wawelskie, które wspierały konserwację zamku na Wawelu.

W lutym 1924 przewodnicząca Szlagowska relacjonowała swoje wrażenia z pobytu w Zakopanym, prezentując przywiezione wyroby góralskiego rękodzieła, a w marcu 1925 opowiadała „o obyczajach i rządach w innych krajach”. We września 1925 dyskutowano głównie o herbatach i ziołach (temat zbioru i zastosowania ziół przewijał się na zebraniach bardzo często): - Przewodnicząca przeczytała wyjątek z książki o ziołach leczniczych, z których można wyrabiać tanim kosztem leki. Nie potrzeba sprowadzać zagranicznych i popierać obcych wyrobów - zanotowała H. Ronkówna, ostatnia z sekretarek zapisujących w najstarszym protokolarzu.

Protokolarz ten prowadzony był do lutego 1927 roku i nie został zapisany w całości. Na jego ostatnich stronach następują bardzo ciekawe zapiski sporządzone w nieokreślonym czasie, możliwe, że nawet po wielu latach, choć charakterem pisma nieco podobnym do wpisów H. Ronkówny. Jest tam słynna przepowiednia z Tę-goborza (mówiąca o trzech rzekach, które dadzą trzy korony pomazańcowi z Krakowa), fragmenty proroctw Nostradamusa oraz tajemnicza przepowiednia z 1889 roku wieszcząca I i II wojnę światową. Pomiędzy proroctwami zapisano też krótkie kalendarium ważnych dat związanych z kościołem w Parkowie.