Kolorowe jaja na wielkanocnym stole. Jak je wykonać?

Jajko w naszej kulturze, to przede wszystkim symbol nowego życia, ale też wieczności, nieśmiertelności duszy ludzkiej i wiosennego przebudzenia przyrody. Jednak nie zawsze tak było. Choć historia pisanek zaczyna się już w starożytnej Mezopotamii, a najstarszą z nich datuje się na 2 tys. lat p.n.e., to kiedyś były zakazane. W Polsce najstarsze znalezione kolorowe jaja pochodzą z X w.n.e..

Po 966 roku zabroniono propagowania tego zwyczaju, bo powiązany był z pogańskim kultem zmarłych. Współczesną symbolikę nadano jajku dopiero w XII w., ale z zastrzeżeniem, że jedzenie ich w święta musi być poprzedzone specjalną modlitwą. W ten sposób jajka na stałe zagościły na wielkanocnych stołach i stały się symbolem zmartwychwstania Chrystusa.

Pierwsze pisanki
Archeologowie przekazują, że odnalezione ślady wyraźnie wskazują na wielowiekową tradycję pisanek, które w wierzeniach pierwotnych Słowian miały znaczenie magiczne - chroniły przed złymi mocami, dlatego zakopywano je pod progiem. Były też symbolem płodności i życia. Dlatego kobiety zajmowały się ich przygotowaniem, a gdy mężczyzna wszedł do pomieszczenia, konieczne było odczynienie uroku, który mógł rzucić.

Gry i zabawy z pisankami
Warto zapytać nasze babcie jakie zabawy były kiedyś związane z obchodami świąt. Pani Maria opowiada, że pamięta trzy gry. Pierwszą z nich było turlanie jajek po pochyłej powierzchni, najlepiej na łące. Kolorowe pisanki turlano po kolei, a czyje jajo zostało trafione jako pierwsze, jego właściciel wygrywał drobny podarunek. Zwyczaj ten miał wspomagać wzrost trawy i przynieść urodzaj.

Inną zabawą było stukanie się pisankami. Czyja skorupka pękła jako pierwsza, ta osoba przegrywała cały rok szczęścia. Popularne było tez zakopywanie jajek przez dorosłych, a dzieci miały je później odnaleźć i wymienić na łakocie.

Czym są pisanki?
Ale czym właściwie są pisanki? Przyjęło się, że są to wszystkie kolorowe jajka przygotowywane na Wielkanoc. Jednak tradycyjna pisanka jest zrobiona metodą batikową. Metoda polega na nanoszeniu na skorupkę rozgrzanego wosku szpilką i późniejszym barwieniu. Po usunięciu wosku pokazują się fantazyjne wzory.

Skąd jednak brano barwniki? Obecnie na rynku dostępne są różne rodzaje barwników, owijek, naklejek, a nawet gotowych pisanek. Jednak kiedyś trzeba było sobie radzić inaczej. Można je wypróbować również dziś. By otrzymać barwnik trzeba ugotować wywar z odpowiednich roślin, a później włożyć do niego jajka. Przydatne mogą być łupiny cebuli, orzecha włoskiego, kwiaty nagietka i ciemnej malwy, buraki, listki barwinka, czy owoce tarniny.

Rodzaje wielkanocnych jaj
W tradycyjnym polskim domu, podczas świąt, zużywało się ponad 100 jaj. Dlatego trudno uwierzyć, że był tylko jeden rodzaj ich ozdabiania. I to prawda, było ich co najmniej kilka. Ich nazwy są zależne od techniki wykonania - drapanki, kraszanki, pisanki, oklejanki, nalepianki, ażurki, byczki, rysowanki itd.

W Obornikach swoje wielkanocne ozdoby przygotowała Pani Maria Klemke-Jakubowska. Jej dzieła w stylu kaszubskim będzie można podziwiać do 23. kwietnia w bibliotece pedagogicznej. Nie każdy będzie potrafił zrobić coś podobnego, ale może warto wrócić do naturalnych metod naszych przodków.