Pierwszy w wolnej Polsce nadleśniczy Obornik [HISTORIA]

Organizowanie gospodarki leśnej na terenach pradawnej Puszczy Noteckiej, której lasy wchodzą w skład między innymi dzisiejszego nadleśnictwa Oborniki, rozpoczęło się wraz z upadkiem I Rzeczypospolitej i nastaniem panowania pruskiego. Już w 1796 roku władze pruskie upaństwowiły lasy koronne, a w 1810 doszło do upaństwowienia lasów klasztornych i kościelnych. W l. 1816-36 wprowadzono podział na nadleśnictwa, a czas utworzenia nadleśnictwa w Obornikach datuje się na rok 1893. Powstało ono z lasów państwowych i prywatnych, a jego ogólna powierzchnia w tym początkowym okresie wynosiła 7088 ha.

W 1910 sporządzono operat, czyli podstawowy dokument gospodarki leśnej w nadleśnictwie, który był aktualny aż do 1930 roku, a więc również po powrocie terenów nadleśnictwa Oborniki do odrodzonej Polski. Pierwszym polskim nadleśniczym został znakomicie wykształcony i posiadający ogromne doświadczenie Stefan Tadeusz Studniarski, który na funkcji pozostawał do 1923 roku, po czym poświęcił się karierze naukowej.

Stefan urodził się 16 kwietnia 1868 w Szamotułach jako pierwszy z dwóch synów Feliksa Studniarskiego herbu Pobóg (1835-86) i Antoniny z Chosłowskich herbu Sas (1847-82). Wśród jego przodków byli przedstawiciele znanych rodów Żychlińskich, Krzyckich i Kurnatowskich, a ojciec Feliks, pochodzący z Wolsztyna i pracujący jako lekarz w Szamotułach, był od 1866 członkiem zwyczajnym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Młodszym bratem Stefana był prof. dr hab. inż. Jan Władysław Studniarski (1876-1946), elektrotechnik, pionier elektryfikacji Polski, rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Od roku 1877 Stefan uczył się w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, gdzie w 1886 zdał maturę. Następnie, podążając śladami ojca-lekarza, podjął studia medyczne na Uniwersytecie Wrocławskim, które od 1889 kontynuował na uniwersytecie w Berlinie.

Naukę przerwał jednak w 1890, gdyż zamierzał poświęcić się zdobywaniu wiedzy związanej z leśnictwem. Najpierw odbył roczną praktykę w nadleśnictwie koło Witkowa w Wielkopolsce, a w l. 1891-93 studiował w słynnej Akademii Leśnej (Forst Akademie) w Tharandt pod Dreznem. Po jej ukończeniu odbył podróż naukową, poznając lasy Saksonii, Prus i Meklemburgii, a następnie przeniósł się do Galicji, gdzie od 1894 pracował jako nadleśniczy w państwowych nadleśnictwach austro-węgierskich w Kutach i Suchodole. W 1895, po zdaniu egzaminu w Hochschule für Bodenkultur w Wiedniu, otrzymał z austriackiego ministerstwa rolnictwa dyplom inżyniera leśnika.

Od 1910 był inspektorem lasów w Dyrekcji Domen i Lasów Państwowych we Lwowie. Wkrótce został też członkiem Galicyjskiego Towarzystwa Leśnego. Jednak po wybuchu I wojny światowej został przeniesiony do Austrii, gdzie był radcą rządowym w organach administracji leśnej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powrócił w rodzinne strony, gdzie objął kierownictwo nadleśnictwa Oborniki. Był pierwszą osobą na stanowisku nadleśniczego, która podlegała tworzącej się polskiej administracji leśnej. Sam zresztą brał czynny udział w jej powstawaniu.

Funkcję nadleśniczego łączył z pracą publicystyczną i akademicką. Publikował pierwsze specjalistyczne artykuły, a od 1921 prowadził wykłady z administracji i rachunkowości leśnej na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego. Gdy w kwietniu 1923 roku został tam zatrudniony jako profesor nadzwyczajny i otrzymał zadanie utworzenia od podstaw Katedry Administracji i Rachunkowości Leśnej, zakończył pracę jako nadleśniczy. Jego następcą został Leon Martyniec, który kierował nadleśnictwem Oborniki aż do 1939 roku.

Tymczasem Studniarski bez reszty oddał się pracy naukowej, tworząc podstawy polskiej ekonomiki gospodarstwa leśnego i drzewnego. Zajmował się przede wszystkim strukturą gospodarstwa leśnego, wartością dochodową lasu oraz wpływem ustroju agrarnego i stosunków politycznych na ustawodawstwo leśne. Opublikował ogółem około 25 prac z zakresu ekonomiki gospodarstwa leśnego i polityki leśnej.

W 1929 należał do Komitetu Powszechnej Wystawy Krajowej (PeWuKa) w Poznaniu. Był współorganizatorem jej Działu Leśnictwa oraz wydał publikację podsumowującą dziesięciolecie leśnictwa w odrodzonej Polsce.

W 1931 redagował „Przegląd Leśniczy”, czyli organ prasowy pomorsko-poznańskiej filii Związku Leśników Polskich. Z kolei w roku akademickim 1931/32 pełnił funkcję dziekana Wydziału Rolniczo-Leśnego Uniwersytetu Poznańskiego. W okresie międzywojennym był członkiem Polskiego Towarzystwa Leśnego.

Wiedza i kompetencje prof. Studniarskiego były powszechnie znane i cenione, więc często pracował jako ekspert dla organów administracji państwowej. Brał udział w pracach Komitetu Terminologii Leśnej (1926-30) powołanego przez Ministerstwo Rolnictwa. Jako członek międzynarodowej komisji ekspertów przy Trybunale Rozjemczym Polsko-Niemieckim w Paryżu, opracował dla rządu polskiego ekspertyzę dotyczącą wartości lasów krotoszyńskich (13 tys. ha) w województwie poznańskim, przejmowanych od Niemiec na rzecz skarbu państwa polskiego.

W 1931 dla sejmowej Komisji Leśnej przygotował opinię w sprawie ustroju władz leśnych, a rok później na temat wytycznych dla gospodarstwa w lasach państwowych z punktu widzenia polityki leśnej. W 1936 ukazał się pierwszy tom jego cennego podręcznika „Podstawy i zadania polityki leśnej” (rękopis tomu drugiego zaginął w czasie wojny). Rok później, w 1937, uzyskał tytuł profesora zwyczajnego nauk leśnych. Było to ukoronowanie jego kariery, gdyż 31 października tego samego roku na własną prośbę przeszedł na emeryturę.

Niedługo po wybuchu II wojny światowej, w dniu 15 listopada 1939, został osadzony w obozie przejściowym na Głównej w Poznaniu, a stamtąd wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa. Zamieszkał w Grzegorzewicach w powiecie opatowskim, gdzie 24 marca 1942, w 74 roku życia, nagle zmarł na serce. Został pochowany na miejscowym cmentarzu.

Małżonką Stefana Studniarskiego była od 1910 Jadwiga z Cichowiczów (1879-1944). Owocem ich małżeństwa była córka Antonina (ur. 1918), absolwentka ekonomii, która wyszła za Józefa Jarmułt-Mlickiego i miała z nim dwójkę dzieci.