HISTORIA: Zapisał się w historii jako władca wybitny

Bolesław urodził się pomiędzy 1224, a 1227 jako młodszy syn księcia wielkopolskiego Władysława Odonica (syna Odona Mieszkowica i wnuka Mieszka III Starego) oraz Jadwigi (wywodzącej się prawdopodobnie z pomorskiego rodu Święców). Po śmierci ojca, która nastąpiła w 1239, sprawował władzę wspólnie z bratem Przemysłem I, dążąc do odzyskania ziem oderwanych od Wielkopolski przez Piastów śląskich.

Do 1243 roku młodzi książęta odzyskali większość ziem księstw poznańskiego i gnieźnieńskiego. Od 1247 Bolesław zaczął domagać się wydzielenia mu odrębnego władztwa. Z tej racji był nawet w l. 1250-53 więziony przez swego brata, jednak ostatecznie w 1253 uzyskał, na mocy układu w Pogorzelicy, księstwo kalisko-gnieźnieńskie. W 1256, za sprawą małżeństwa z Jolentą, córką Beli IV, Bolesław związał się politycznie z Węgrami i zaangażował się zbrojnie po ich stronie w konflikcie o spadek po Babenbergach. Nawiązał też bliskie stosunki z księciem krakowskim Bolesławem Wstydliwym (małżonkiem Kingi - siostry księżnej Jolenty).

Po śmierci brata, która nastąpiła w 1257, objął rządy w księstwie poznańskim, stając się na 16 lat władcą całej Wielkopolski. W l. 1258-62 w walkach z Kazimierzem kujawskim, odzyskał utraconą przez ojca kasztelanię lądzką. Toczył też walki z Brandenburczykami (w 1272 odzyskał Drezdenko, a wspomagając Mści-woja II pomorskiego wyparł ich z Pomorza Gdańskiego, z kolei w 1278 najechał Nową Marchię i odzyskał Santok). W 1273 wydzielił bratankowi Przemysłowi II dzielnicę poznańską, pozostawiając sobie księstwo kalisko-gnieźnieńskie.

Bardzo ważnym aktem prawnym Bolesława był wydany w 1264 “Statut kaliski”, który regulował prawa Żydów i stał się podstawą do późniejszego powstania częściowo autonomicznej wspólnoty żydowskiej w Polsce.

Bolesław lokował miasta i obdarzał przywilejami kościół. Wraz z małżonką Jolentą wspierał powstawanie konwentów franciszkańskich. Dr Mieczysław Brust, po bardzo wnikliwej analizie dostępnych materiałów źródłowych i narracyjnych, przyjął, że obornicki klasztor franciszkanów ufundowany został przez Bolesława Pobożnego już w roku 1259. Jednak ta pierwotna fundacja nie została zrealizowana, bądź też szybko upadła, nie znajdując odpowiednich warunków do swobodnego rozwoju, pomimo bogatego książęcego nadania. Ostatecznie, według wspomnianego historyka, obornicki klasztor powstał w roku 1272, lub krótko przed tą datą. Jako, że franciszkanie byli zakonem miejskim, powstanie klasztoru przybliża nas do wyjaśnienia daty samej lokacji Obornik.

Mieczysław Brust przypuszcza, że miasto w Obornikach zostało założone przez Bolesława Pobożnego przed 1272, na podstawie przywileju wydanego około 1265-69, czyli w okresie, gdy książę lokował najwięcej wielkopolskich miast. Po udanej lokacji, około 1270-72, Bolesław sprowadzić miał ponownie franciszkanów do Obornik.

Panowanie Bolesława zapisało się też w dziejach Rogoźna. Ośrodek, który pierwotny przywilej lokacyjny (nadany niemieckim osadnikom) uzyskał prawdopodobnie przed rokiem 1251 od Przemysła I, był stosunkowo istotny w ramach wielkopolskiego władztwa i z tej racji był odwiedzany przez księcia, który dwukrotnie podpisał tu ważne dokumenty.

Pierwszy z nich, wystawiony przez kancelarię książęcą 16 kwietnia 1258, zatwierdzał ugodę rodu Pałuków z cystersami z klasztoru w Łeknie, co zakończyć miało wieloletni konflikt pomiędzy rodem i klasztorem. Sięgał on roku 1211, kiedy to Sławnik z Panigro-dza, chcąc wydać za mąż córkę, zastawił klasztorowi na trzy lata określone wsie za 55 grzywien. Niespłacenie zaległości powodowało, że wsie pozostały przy konwencie, jednak spadkobiercy Sławnika podnosili do nich pretensje.

Dokument o większej doniosłości wydany został przez Bolesława w Rogoźnie w roku 1265, dnia 11 listopada (wymieniona w Kodeksie Dyplomatycznym Wielkopolski data 1255, biorąc pod uwagę świadków książęcego dokumentu, uznana została przez historyków za pomyłkę). Książę nadał wówczas przywilej lokacyjny powstającemu miastu Kłecko.

Z postacią Bolesława wiążę się też pierwsza wzmianka o rogoziń-skim kościele parafialnym. W dokumencie wydanym w roku 1256 książę zatwierdził zamianę dokonaną przez Przemysła I z poznańskim domem rycerskiego zakonu joannitów. Na jej mocy zakon oddał księciu kościół w Rogoźnie wraz z przypisanymi mu wsiami i dziesięcinami, a w zamian otrzymał kościół w Obrzycku i wieś Siedlec koło Kostrzyna. Należy zaznaczyć, że czas przekazania joannitom dóbr w Rogoźnie nie jest znany, a sam kościół św. Wita ma bardzo stare tradycje, łączone legendarnie z czasami księżnej Dobrawy, żony Mieszka I.

Dzięki nadaniu poczynionemu w 1257 przez Bolesława Pobożnego na rzecz kasztelana kaliskiego Janka z rodu Zarembów, na kartach historii pojawiła się po raz pierwszy wieś Kowanowo koło Obornik, która przekazana zostało możnowładcy wraz z Żydo-wem, Konowem i Mirczynem. Mieszkańcy wymienionych wsi zostali jednocześnie zwolnieni od niektórych ciężarów na rzecz księcia, a także od sądownictwa urzędników książęcych.

Bolesław Pobożny zmarł 13 lub 14 kwietnia 1279 w Kaliszu. Pochowany został w katedrze poznańskiej. Księstwo gnieźnieńsko-kaliskie przypadło jego bratankowi, przyszłemu królowi Polski Przemysłowi II.